„Pokarm miłości – naturalne wsparcie dla mamy i dziecka.”
Karmienie piersią, zgodnie ze współczesną wiedzą, jest jedynym sposobem żywienia noworodków i niemowląt zapewniającym im optymalny stan zdrowia i rozwój. Zaleca się wyłączne lub pełne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy i kontynuowanie karmienia mlekiem matki podczas wprowadzania posiłków uzupełniających. (Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci)
MLEKO MAMY JEST NAJLEPSZYM POKARMEM DLA DZIECKA!
Zalety i korzyści dla dziecka karmionego piersią/ mlekiem matki:
- mleko matki jest lekkostrawne i dobrze tolerowane;
- jego skład dostosowuje się do potrzeb dziecka np. mleko przedterminowe inaczej wcześniacze, pojawiające się u kobiet po porodach przedwczesnych,
dostosowane jest swoim składem do potrzeb wcześniaka m. innymi: zawiera więcej składników odpornościowych- przeciwciał i substancji immunologicznych, dostarcza enzymu lipazy – potrzebnego do trawienia tłuszczy, które są dla dziecka źródłem energii; - długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które znajdują się w mleku matki wspomagają rozwój ośrodkowego układu nerwowego oraz siatkówki oka;
- karmienie mlekiem mamy zmniejsz ryzyko chorób infekcyjnych przewodu pokarmowego, układu oddechowego, zapaleń ucha środkowego;
- karmienie piersią zmniejsza ryzyko nagłej śmierci niemowląt (SIDS) w
pierwszym roku życia; - karmienie mlekiem mamy niesie też korzyści na przyszłość – zmniejsza ryzyko otyłości, cukrzycy typu II, astmy nadciśnienia, chorób układu krążenia, białaczki limfatycznej i szpikowej, atopowego zapalenia skóry;
- potwierdzono korzystne znaczenie karmienia piersią w rozwoju i poprawie funkcji poznawczych i motorycznych, zwłaszcza u dzieci urodzonych przedwcześnie, mniejsze ryzyko wad zgryzu;
- ssanie piersi ma działanie analgetyczne (przeciwbólowe) podczas bolesnych zabiegów (wstrzyknięcia, pobieranie krwi).
KARMIENIE PIERSIĄ STWARZA UNIKALNĄ WIĘŹ MIĘDZY MATKĄ A DZIECKIEM
Mama karmiąca piersią swoje dziecko w ciągu całej doby jest z nim dłużej w bezpośrednim fizycznym kontakcie. Kiedy dziecko chwyta pierś i zaczyna ssać,
impulsy nerwowe wysyłane do jej mózgu powodują uwalnianie oksytocyny do krwioobiegu. Oksytocyna wywiera ważną rolę w organizmie zarówno w aspekcie
fizjologii jak i budowania relacji międzyludzkich. U dziecka bliski kontakt cielesny, dotyk, głaskanie, tulenie również powodują wydzielanie oksytocyny. Noworodek poza zaspokojeniem głodu i pragnienia praktycznie w sposób nieograniczony, ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa i bliskości. co wpływa na jego rozwój
intelektualny i emocjonalny.
Korzyści dla matki karmiącej:
- wspomaga kurczenie się macicy po porodzie;
- pomaga w szybszym osiągnięciu wyjściowej masy ciała sprzed ciąży;
- powoduje wzrost zaufania do siebie jako matki;
- jest czynnikiem ochronnym w przypadku poporodowych wahań nastroju u matki
Korzyści długofalowe dla matki karmiącej piersią:
- zmniejszenie ryzyka otyłości;
- zmniejszenie ryzyka nadciśnienia, hiperlipidemii, chorób układu krążenia;
- zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka piersi, jajników w okresie pomenopauzalnym oraz raka macicy;
- zmniejszenie ryzyka osteoporozy, złamania szyjki kości udowej, stwardnienia rozsianego.
CZYM JEST SIARA I DLACZEGO JEST TAK WAŻNA?
Siara (colostrum) to mleko wydzielane zaraz po porodzie. Zwykle jest produkowana do 2-3 dnia po porodzie, niektóre źródła naukowe podają, że siara jest wydzielana nawet do 4-6 dnia połogu.
- zawiera duże ilości czynników przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych (np. immunoglobuliny, leukocyty, czynniki wzrostu).
- podaż siary, nawet w małej ilości jest bardzo potrzebna dziecku.
- karmienie piersią należy rozpocząć tak wcześnie jak jest to możliwe!
Już na sali porodowej, gdy będzie to możliwe należy spróbować zaproponować dziecku pierś w kontakcie „skóra do skóry”.
Nagiego noworodka układa się w pozycji na brzuchu, w pieluszce i czapce, na nagiej klatce piersiowej matki (między piersiami) i przykrywa się ciepłym kocykiem. Przed pierwszym uchwyceniem i ssaniem piersi noworodek używa aktywnie swoich rąk i dłoni, aby znaleźć i pobudzić pierś matki. Następnie otwiera oczy, wodzi wzrokiem po twarzy matki, swoimi ruchami rąk i dłoni rytmicznie masuje pierś, takie działanie powoduje wyrzut oksytocyny a to przekłada się na uwolnienie wypływu mleka z piersi.
Następnie jeśli dziecko ssało pierś na sali porodowej lub w ciągu 1-2 godzin od porodu, będzie odpoczywało po trudach porodu i może nie być zainteresowane piersią w ciągu kilku kolejnych godzin.
Warto zaproponować dziecku następne karmienie jeśli u malucha obserwujemy tzw. oznaki głodu takie, jak:
- wzmożone ruchy gałek ocznych, otwieranie oczu;
- otwieranie buzi, wysuwanie języka;
- wkładanie rączki do buzi;
- odwracanie główki, szukanie piersi;
- kwilenie;
- płacz.
Należy zachęcać mamę do podejmowania karmienia w momencie zauważenia wczesnych sygnałów głodu, poinformować aby nie czekała z karmieniem na płacz, czy większy niepokój dziecka.
Jeśli twoje dziecko nie było karmione na sali porodowej i nie podejmuje ssania po 2 godzinach od porodu należy pozyskać siarę ręcznie i podać dziecku.
Kolejne karmienie prowadzimy według tzw. karmienia „na żądanie”. Należy brać pod uwagę zarówno potrzebę dziecka – zaspokojenie jego głodu jak i potrzebę matki – złagodzenie dyskomfortu przepełnienia piersi i potrzebę stymulacji laktacji.
Łącznie powinno być 8 do 12 karmień na dobę.
Przerwy między karmieniami nie powinny przekraczać 3 godzin zarówno w dzień jak i w nocy.
Należy pozwolić dziecku ssać pierś tak długo jak długo jest aktywne, czyli nie zasypia. Opróżnienie jednej piersi może trwać 15- 20 minut. Po nakarmieniu z jednej piersi proponujemy dziecku karmienie z drugiej piersi.
Kolejne karmienie zaczynamy od piersi, która wcześniej była podana jako druga.
W okresie stabilizacji laktacji (pierwsze 4 tygodnie laktacji) nie powinno stosować się smoczków uspokajaczy.
KARMIENIE PIERSIĄ
Warto pamiętać o kilku zasadach prawidłowej pozycji matki i dziecka oraz prawidłowych sposobie przystawienia dziecka do piersi.
1. Prawidłowa pozycja matki i dziecka:
– mama siedzi lub leży wygodnie, plecy podparte, jest rozluźniona, – dziecko brzuszkiem przylega do ciała mamy, twarzą skierowane jest do piersi, – maluszek powinien być stabilnie podparty na poduszce lub rogalu, – główka dziecka winna być na wysokości piersi, nosek naprzeciw brodawki.
POZYCJA LEŻĄCA – mama układa się na boku z wysoką poduszką pod głowę. Dziecko leży na boku przytulone brzuszkiem do brzuch mamy. Główka na wysokości piersi. Z tyłu plecy dziecka mogą być podparte zrolowanym kocykiem.
POZYCJA KRZYŻOWA – dziecko przytulone jest brzuszkiem do brzucha mamy, podtrzymywane ręką przeciwną do piersi z której jest karmione. Dłoń mamy podpiera główkę, przedramię – podpiera jego plecy. Podtrzymywanie głowy pozwala matce na nakierowanie buzi dziecka na pierś i pomaga w prawidłowym uchwyceniu piersi.
POZYCJA SPOD PACHY ( FUTBOLOWA) – dziecko brzuszkiem przytulone jest do boku mamy, nóżki znajdują się pod pachą. Dłoń mamy (po stronie piersi, z której karmi) podtrzymuje głowę, a przedramię – plecy. Dłoń przeciwna podtrzymuje pierś.
- kąt między górną a dolną wargą rozwarty
- dolna warga wywinięta
- duża część otoczki (brązowa cześć piersi) w buzi dziecka
- broda wtulona w pierś
- nosek dziecka dotyka piersi mamy
- mama odczuwa pociąganie (ssanie) ale nie odczuwa bólu.
2. Dobre uchwycenie piersi:
- kąt między górną a dolną wargą rozwarty
- dolna warga wywinięta
- duża część otoczki (brązowa cześć piersi) w buzi dziecka
- broda wtulona w pierś
- nosek dziecka dotyka piersi mamy
- mama odczuwa pociąganie (ssanie) ale nie odczuwa bólu.
3. Karmienia w kolejnych dniach Im częściej karmisz w pierwszych dobach tym więcej mleka masz w późniejszym okresie.
W 2, 3 i 4, dobie od porodu dzieci mogą zgłaszać się do karmienia często. Czasami możesz mieć wrażenie, że dziecko ssie ciągle, bez przerwy bo brakuje pokarmu.
To jest jednak czas pobudzenia produkcji pokarmu, a także czas zaspokojenia potrzeby bliskości Twojego dziecka. Nie jest to czas na dokarmianie lecz naukę prawidłowego karmienia.
Twoje piersi zrobią się pełniejsze pokarm może wypływać z piersi samoistnie. W piersiach możesz odczuwać napięcie. Jest to nawał pokarmowy – fizjologiczny czas po porodzie świadczący o prawidłowym przebiegu laktacji.
Przystawiaj swoje dziecko często do piersi.
Przed karmieniami możesz zmiękczyć otoczkę poprzez ręczne odciągnięcie kilku mililitrów mleka – pozwoli to dziecku łatwiej uchwycić pierś. Gdy odczuwasz w piersiach dyskomfort związany z ich przepełnianiem między karmieniami możesz zastosować zimne okłady na pierś (max na 10 min).
Wszelkie wątpliwości skonsultuj z położną lub konsultantem laktacyjnym.
4. Jak ocenić czy dziecko się najada?
Wskaźniki skutecznego karmienia:
- dziecko jest karmione piersią przynajmniej 8 razy na dobę, w tym 1- 2 karmienia nocne,
- przerwa między karmieniami nie jest dłuższa niż 4 godziny,
- dziecko jest aktywne przy piersi: ssie przynajmniej 10 minut aktywnie tzn. słychać połknięcia, wykonuje miarowe ruchy ssące,
- po karmieniu dziecko jest spokojne, zasypia
- po karmieniu odczuwasz, że piersi są rozluźnione, mniej napięte niż przed karmieniem
- od 3 doby dziecko moczy przynajmniej 6 pieluch (mocz jest jasny)
- od 3 doby dziecko oddaje 3- 4 stolce (żółte, luźne)
5. Jeśli potrzebne jest odciąganie pokarmu:
mleko odciągamy:
- w pierwszej dobie ewentualnie w kolejnych dniach jeśli dziecko nie podjęło ssania piersi
- jeśli dziecko z przyczyn zdrowotnych zostało oddzielone od mamy
- jeśli dziecko z jakiś przyczyn nie może być karmione bezpośrednio z piersi
- jeśli dziecko ssie krótko, nie jest aktywne i zasypia przy piersi – wtedy prawdopodobnie pobiera zbyt małą ilość pokarmu. I potrzeba dokarmiać je odciągniętym mlekiem mamy.
6. ODŻYWIANIE MATKI W CZASIE LAKTACJI
W czasie laktacji zwiększa się zapotrzebowanie na energię o ok. 500 kcal w stosunku do tego co było przed ciążą. Kobieta karmiąca potrzebuje ok. 2600 kcal/na
dobę.
Sposób odżywiania powinien być:
- urozmaicony
- umiarkowany
- lekkostrawny
Od sposobu odżywiania matki zależy: skład kwasów tłuszczowych, poziom witamin rozpuszczalnych w wodzie(B6,B12,PP), poziom jodu.
Składniki pokarmu, które nie zależą od sposobu odżywiania lecz od rezerw w organizmie: laktoza, całkowita zawartość tłuszcz, cholesterol, białko, witaminy rozpuszczalne w wodzie (C,B1,kwas foliowy), witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A,D,E), składniki mineralne (wapń, fosfor, magnez, żelazo).
Zaleca się :
Produkty zbożowe ( węglowodany złożone) 6 – 7 porcji. Kasze, ryż, makaron, pieczywo np. chleb graham, pieczywo żytnio – pszenne, kasza gryczana, jęczmienna, jaglana, płatki owsiane jęczmienne, żytnie, otręby.
Warzywa i owoce 5 porcji z przewagą warzyw. Dwie porcje powinny być spożywane na surowo w przypadku matek noworodka donoszonego), u matek wcześniaków – przez okres dwóch tygodni żywienia dziecka pokarmem matki – warzywa i owoce gotowane, na parze, następnie powinno się wprowadzić jedną porcję warzyw i owoców na surowo. Zaleca się warzywa i owoce rodzime, ograniczamy spożywanie warzyw wzdymających (np. groch, fasola, kapusta). Do 14 dni po porodzie nie spożywamy owoców cytrusowych.
Przykładowo:
warzywa: ½ szklanki ugotowanej marchwi, 3 kawałki ugotowanego brokuła/kalafiora, 300g szpinaku, gotowane buraki, surówka z jabłka i marchwi, ¾ szklanki soku z marchwi, buraka, sałata lodowa 2 – 3 liście.
owoce: 1 uprażone jabłko, kompot jabłkowy,150g malin, porzeczek.
Mleko i jego przetwory 3 porcje (jest to główne źródło wapnia) np.: szklanka mleka, zupa mleczna, kawa zbożowa, jogurt naturalny (ok. 150 ml), biały ser półtłusty, 2 plasterki żółtego łagodnego sera.
Nie spożywamy serów pleśniowych, wędzonych, kakao.
Ryby 1-2 razy w tygodniu, morskie, tłuste, gotowane, na parze, pieczone np.: dorsz, łosoś, tuńczyk. Porcja ryby ok. 80g. Nie spożywamy ryb wędzonych i „ z puszki”.
Mięsa 3 razy w tygodniu, różnorodne mięso świeże, chude. Gotowane, pieczone,duszone. Nie jemy podrobów.
Jajka 3 – 4 sztuki w tygodniu.
Napoje przynajmniej 2litry wody dziennie, herbata owocowa, kawa zbożowa
W diecie matki karmiącej powinny pojawić się tłuszcze w postaci olejów np.:
kukurydziany, oliwa z oliwek, które razem z rybami stanowią źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
Przykładowy jadłospis:
Śniadanie:
2 kanapki z wędliną (2 kromki chleba graham, masło, polędwica sopocka, sałata lodowa 2 liście), szklanka kawy zbożowej.
II śniadanie/podwieczorek:
ser twarogowy ze szczypiorkiem 40g , kromka chleba żytniego, szklanka zielonej herbaty.
Lub
Jabłko gotowane (pieczone) z żurawiną1 sztuka.
2 kromki ryżowego pieczywa z musem jabłkowym.
Jogurt naturalny 150g , płatki kukurydziane, rodzynki.
Biszkopt z owocami, kawa zbożowa.
Szklanka soku z marchwi i jabłka, 2 – 3 kruche ciasteczka.
Obiad:
krupnik 200g/zupa pomidorowa z ryżem 200g/ zupa kalafiorowa
Ziemniaki gotowane, pierś z kurczaka pieczona z majerankiem w rękawie -160g,
gotowana marchewka150g
Kasza gryczana( perłowa), pulpety z mięsa mielonego np. mieszanego 100g, 200g
szpinaku
Ziemniaki gotowane, porcja łososia pieczonego w folii z koperkiem , marchewka z
jabłkiem
Ryż z gotowanym jabłkiem 200g -150g
Pierogi leniwe ok.150g.
Kolacja:
kanapka z jajkiem (2 kromki graham, 1 gotowane jajko, szczypiorek, plaster
czerwonej papryki), szklanka herbaty owocowej.
